Nghĩ khác để tốt hơn

Hơn một giáp – 12 năm – trôi qua từ khi sang thiên niên kỷ mới. Những đứa trẻ mới sinh ngày ấy giờ đang vào tuổi teen. Những gia chủ trung niên giờ cũng lo sửa soạn …về hưu, và lại một thế hệ gia chủ mới chuẩn bị xây nhà. Dẫu kinh tế chưa nhiều dấu hiệu khởi sắc, thì nhu cầu có một nơi ăn chốn ở tốt hơn vẫn không bao giờ nguôi lắng.

Khi tập hợp những ngôi nhà ưng ý và chưa ưng ý trong một giáp làm việc vừa qua, khi lần giở những dấu ấn thú vị lẫn dư vị khó nuốt của không ít lần mắc nghẹn trong quan hệ với chủ nhà, gã kiến trúc sư vẫn thấy vang lên trong đầu mình những câu nói ấn tượng. “ Họ đã nói ”, nghĩa là họ đã tuyên bố, xác quyết, hạ quyết tâm hay dằn vặt kiến trúc sư, bắt bẻ hoặc cảm ơn một người hành – cái – nghề giúp họ có được ngôi nhà ưng ý.

Tự xem xét trách nhiệm bản thân, người làm nghề thấy mình có nhiều điều có thể làm được tốt hơn, mà tất cả đều nằm trong cách nghĩ và cách cư xử. Với gia chủ cũng vậy, chuyện “ đã tốt vẫn có thể tốt hơn” chưa khi nào là muộn. Nghĩ khác đi một chút, thay đổi bản thân một chút để đem lại lợi ích nhiều hơn cho mình và nhà mình, như những lời nói chưa bao giờ nhạt phai dưới đây, tại sao không?  Thử xem nào…

1. Nhà đẹp là phải tốn tiền !
Không hoàn toàn thế và cũng không đồng nghĩa rằng nhà tốn ít tiền thì sẽ ít đẹp, thậm chí chưa chắc nhà tốn nhiều tiền mà đã đẹp. Dĩ nhiên, làm đẹp nhà hay đẹp người đều phải bỏ ra chi phí – thời gian – công sức, nhưng vấn đề là tốn thế nào, tốn vào đâu và tốn một lần hay tốn dài dài. Nếu không có hồ sơ thiết kế, không bóc dự toán, không có người giám sát thì có thể giảm một lượng chi phí vào khoảng 5% đến 8% tổng chi phí, nhưng chi phí phát sinh hay đập đi làm lại có thể dao động từ 30% đến vài trăm phần trăm. Ngay cả khi có đủ lệ bộ bản vẽ thì việc kéo dài thời gian thi công thêm vài tháng vì sửa đổi theo ngẫu hứng gia chủ cũng là sự tiêu tốn không nhỏ. Đó là chưa kể đến việc hao tâm tổn trí, nói nôm na là tổn thất tinh thần khó đong đếm cụ thể được.

2. Nhà phố về cơ bản vốn giống nhau, có thể sao chép rồi sửa đổi sao cho hợp!
Phải vậy chăng, khi mà điều này chỉ đúng khi cần làm …giấy phép xây dựng, hay xây nhà trong mẫu quy định tại các khu dân cư mặc đồng phục khỏi nhúc nhích gì cả. Dẫu có là giống nhau, đó mới chỉ thoảng qua cấu trúc mặt tiền bên ngoài, còn phần hoàn thiện, nhất là nội thất, sẽ không thể sao chép, nếu có, chỉ luôn dẫn đến sự lai căng. Phong phú chứ đâu phải phức tạp đến mức không thể làm được, cũng chẳng bao giờ là pha tạp và chắp vá, sao chép hay cải biên vô lối được.

3. Nhà tôi tôi biết mà !
Đúng thế, nhưng đó mới là góc nhìn ” riêng một góc trời” của người trong cuộc, của gia chủ chịu nhiều sức ép về thời gian, chi phí… Khi gia chủ bảo thủ ý kiến riêng, không nghe tư vấn ckiến trúc sư trẻ vì cho rằng họ chưa có kinh nghiệm thì hóa ra rất lãng phí dịch vụ tư vấn- thiết kế, việc khai thác chất xám đã thiếu hiệu quả. Việc lạm dụng phong thủy, đi “coi thầy” lung tung cũng góp phần làm khổ kiến trúc sư mà không phải ai cũng đồng cảm. Nếu gia chủ hiểu biết về các bài trí phong thủy, hãy chuyển hóa thành nhiệm vụ thiết kế đủ sức thuyết phục, chứ không nên ” thỉnh ” đâu về mấy tờ giấy loằng ngoằng rồi quăng cho kiến trúc sư toa thuốc chỉ định vu vơ đó mà chính gia chủ cũng đang còn bán tin bán nghi.

4. Phải thế này mới sang, thế kia mới đẹp !
Ví dụ như xài gỗ tự nhiên mới ấm áp sang trọng, đèn chùm hoành tráng, gờ chỉ bắt chước nét Tây, sập gụ tủ chè gợi nhớ Á đông …Tất cả là những kiểu mẫu, là kinh nghiệm, là ví dụ của …ngày hôm qua. Những ngôi nhà khác biệt, đi trước thời đại, thoát ra khỏi lối mòn tư duy thông thường luôn là trải nghiệm thú vị và sáng tạo mà không có sự lặp lại nào khác có thể so sánh được. Dĩ nhiên, nhà ở không phải là nơi để thể nghiệm hay chạy theo các mẫu mã thời thượng, nhưng các ý tưởng mới lạ luôn cần có người biết nhìn nhận nghiêm túc, thay vì bị ” vùi dập” ngay từ trong trứng nước.

5. Còn phương án nào hay hơn không ?
đây cũng là chuyện phải biết “điểm đến là dừng” trong sáng tạo, biết đủ để làm đúng. Thiết kế một ngôi nhà lớn hay bài trí nội thất căn phòng nhỏ về mức độ nghiêm túc cũng như nấu một bữa ăn, không phải thích món gì, sử dụng liều lượng bao nhiêu cũng được. Luôn có thời lượng vừa đủ cho một món ăn được chín tới, vừa miệng. Trang trí nội thất quá tay giống như nêm nếm gia vị quá nhiều trong khi về cơ bản ngôi nhà vẫn cần đến các yếu tố bền chắc, giản dị, hài hòa và cá tính riêng mà những phương án so sánh theo kiểu thi phương án ” so bó đũa chọn cột cờ” chưa chắc đã đạt được.

6. Có mấy bản vẽ mà sao lâu quá !
Phân biệt được việc vẽ và thiết kế, họa viên và kiến trúc sư ngó vậy mà không dễ vậy. Các bản vẽ xin phép xây dựng mới chỉ tạm thời phân chia công năng và ghi chú kích thước theo quy định, lộ giới, khoảng lùi, chiều cao tầng… Không ai làm móng theo bản vẽ xin phép, và chẳng ai cầm hồ sơ kiến trúc cơ bản mà hoàn thiện được nội thất, nếu không phải pha chế lại theo thực tế. Thiết kế đích thực là công việc vừa mang tính phân tích nhiều dữ kiện, yếu tố, vừa tổng hợp nhiều ràng buộc, cân nhắc, mà nếu không đủ thời gian, cộng sự, kỹ năng cần thiết thì …đúng là chỉ có mấy bản vẽ vô hồn mà thôi. Rất nhiều công trình đầu tư hoành tráng mà vẫn tìm không ra lối đi nhỏ cho người khuyết tật là minh chứng nhỏ cho việc từ bản vẽ đến thiết kế rồi ra thực tế sẽ khác nhau như thế nào.

Sơ sơ vậy mà nghe muốn bùng nhùng cả đầu! Bằng hình thức này hay hình thức khác, ngôn ngữ cửa miệng hay giấy trắng mực đen thì cốt lõi nhất nổi lên qua những câu ” họ đã nói” vẫn là cái tôi của gia chủ, ở đây tạm gọi tên thành “lời cái tôi muốn nói”. Tôi là người bỏ tiền ra, tôi sẽ ở trong ngôi nhà tương lai, tôi có kinh nghiệm sống, tôi cũng từng làm nhà, tôi đã đi nhiều nơi, tôi tham khảo tài liệu không ít…Tất cả những “ tôi ” đó tạo nên hình hài “ngài” gia chủ tự tin, biết mình muốn gì và cần phải làm việc với kiến trúc sư như thế nào, khác với thế hệ gia chủ trước đó (tạm lấy mốc là trước năm 2000) thường hay dùng câu cửa miệng “ tôi không rành, tôi tính làm nhà vài ba tấm, tôi khoái kiểu nhà này kiểu trang trí kia, tùy các anh…”. Xưa rồi Diễm ơi, gia chủ thế kỷ 21 lướt web ào ào đã nâng tầm không chỉ kho tư liệu nhà cửa của họ mà còn thúc giục, kéo đẩy một thế hệ người thiết kế phải vận động theo.

Tất cả những điều đó dù trôi qua theo kiểu “lời nói gió bay” thì  giờ này vẫn không hề tan biến, vẫn nhói lên khi trái gió trở trời, khi ngẫm về cái nghề ” vẽ kiểu nhà” .

Chợt nhận ra những bản vẽ có thể còn tẩy xóa, chỉnh sửa được, nhưng phải chăng đúng là miếng ngon nhớ lâu, đòn đau nhớ đời … chăng ?