Phong thủy

Việc xử lý mặt tiền là giải quyết các mối quan hệ đối nội (với công năng, cấu trúc bên trong) và đối ngoại (với môi trường, giao tiếp và yêu cầu tổng thể toàn khu…). Hình thức của một ngôi nhà thể hiện cấu trúc xây dựng, công năng các không gian, và tương quan giữa chính ngoại thất với nội thất. Ba yếu tố trên gắn bó qua lại, khi thiếu một yếu tố nào đó sẽ dẫn đến mặt tiền không tương ứng với nội dung.

Một số chủ đầu tư không thích mua nhà xây sẵn, hoặc mua rồi thì hay muốn cải tạo phần mặt tiền. Lý do thường đưa ra là “không hợp phong thủy!”. Chuyên gia Phong thủy của Kiến Xanh (KX) sẽ tập trung làm rõ vấn đề: thế nào là một ngôi nhà có mặt tiền hài hòa nhiều phương diện và không đi ngược các quan niệm phong thủy cơ bản.

Nhà và cửa, tuy hai mà một

Nhà và cửa luôn là khái niệm kép không tách rời. Kiểu dáng, kích thước và cách bố trí cửa quyết định đến biểu hiện mặt đứng của ngôi nhà. Việc mở cửa ở đâu, thế nào trên mặt ngoài nhà có quan hệ, ảnh hưởng rõ rệt bởi nội khí bên trong. Về nguyên tắc Lý Khí, hệ thống cửa chính là miệng nạp khí (khí khẩu) để dẫn khí ra vào nhà qua các lối (khí đạo), do đó cách bố trí cửa cần phù hợp theo hướng nhà và nhu cầu sử dụng:

• Hướng nhà: Nếu mặt trước nhà gặp hướng có nắng gay gắt (từ Nam vòng qua Tây Nam, Tây Bắc), cửa mặt ngoài chỉ nên mở vừa đủ, kết hợp với hệ thống lam, mái hiên che nắng, tạo khối lồi thụt…nhằm để giảm bức xạ trực tiếp. Các hướng ít chịu bức xạ cả ngày như bắc, đông bắc… có thể mở rộng hơn.
• Nhu cầu sử dụng: Dựa vào chức năng bên trong là phòng để ngủ, sinh hoạt hay thư giãn…để quyết định tỷ lệ đặc rỗng tương ứng khi mở cửa lấy sáng, đón gió vào phòng.

Cân bằng đặc – rỗng

Kích thước, tương quan các thành phần bên ngoài của ngôi nhà phải hài hòa tỷ lệ với nhau, đồng thời thể hiện nội dung bên trong ngôi nhà đó. Nếu thiếu quan tâm điều này, nhà có thể có các phần đặc – rỗng tuy đẹp, nhưng bên trong không gian thì thiếu hợp lý, khó sử dụng, bị gò ép phải chạy theo thành phần trang trí mặt ngoài. 

Kiến trúc cổ điển phương Tây lẫn phương Đông đều xem trọng tính chất cân đối, hài hòa của hệ thống cửa, ít khi nào làm cửa xô lệch nhau, cửa mở tùy tiện trên mặt nhà. Ví dụ như kiểu cửa cân đối, cùng lớp hành lang lọc nắng (kiểu nhà Đông Dương), hoặc cửa bên trong và hệ khung lam bên ngoài (nhà hiện đại thập niên 50-70) đến tận ngày nay vẫn phù hợp với khí hậu nước ta, cũng như các quan niệm thẩm mỹ cơ bản.

Tuy nhiên, không phải lúc nào mặt ngoài cứ tuân thủ theo khuôn mẫu thì sẽ tương ứng được không gian bên trong. Chẳng hạn, các công trình “nhà Tây” được người Pháp dung hòa khéo léo giữa tạo hình trang trí và khả năng che chắn nắng mưa sao cho hợp khí hậu của Việt Nam, nhưng khi bị sao chép thiếu cân nhắc vào nhà phố hôm nay thì không phù hợp với kích thước, bối cảnh. Một số gia chủ đòi hỏi thiết kế phải “lùa” được đủ thứ chi tiết, kiểu dáng biệt thự Đông Dương vào ngôi nhà phố chỉ rộng 4m, cao 5 tầng, tạo ra một dạng “lẩu thập cẩm” khó chấp nhận về hình thức lẫn nội dung.

Nếu ngôi nhà sử dụng thuần túy để ở kiểu hiện đại chứ không phải là kiến trúc cổ điển phục chế, hoặc nhà không phải là cửa hàng, quán xá phải tuân thủ theo mẫu của cả chuỗi thương hiệu… thì nên tránh làm bên ngoài mặt tiền các chi tiết đắp nổi hoa lá, tượng thần, linh vật… một cách không liên quan.

Bên cạnh đó, các chi tiết, vật phẩm hay được gọi là “pháp khí phong thủy” du nhập từ nơi khác vào sẽ có thể gây ngộ nhận, phản cảm về thị giác, khó hòa hợp với các sinh hoạt đương đại, và xảy ra nhiều dị biệt về văn hóa.

Dáng vẻ ngoại thất của ngôi nhà còn phụ thuộc vào cảnh quan xung quanh. Nguyên tắc phong thủy là ngôi nhà tránh lấn áp ngoại cảnh, nên tương đồng với các nhà lân cận và giữ được tính Khiêm. Phong thủy xưa gọi trường hợp cùng dãy phố mà có nhà nhô ra là “cô nhạn xuất đầu”, hoặc nhà thụt vào đột ngột là “thác nha” ( răng khấp khểnh), đều là những hình thế bất lợi. Phàm nhà ở đã cùng dãy là cùng hướng nạp khí, đồng thanh đồng thủ, nương nhau để hài hòa chung các lợi ích và cảnh quan. Không cần lồi thụt mà cứ lồi thụt, gây nên thiếu nhất quán về hình khối, vật liệu và màu sắc, thích gì gắn nấy lên mặt ngoài… chính là không biết đến tính Khiêm. Nhà thiếu Khiêm như người ngạo nghễ, lẻ loi và không thuận lý với môi trường, dù có đẹp đến đâu, nổi cỡ nào. Yếu tố hỗ trợ như trồng cây, hàng rào, hồ nước… trước và quanh nhà cũng góp phần nâng cao Ngoại diện và tạo khác biệt cho nhà mình, miễn sao không ảnh hưởng đến nhà khác.